Προς μια Γεωγραφία της Ειρήνης: Που οδεύει η Γάζα;

Άρθρο του ισραηλινού Ilan Pappé, από τηνThe Electronic Intifada,

18 Ιουνίου 2007

http://electronicintifada.net/v2/article7036.shtml

Η Λωρίδα της Γάζας είναι λίγο μεγαλύτερη από το 2% της Παλαιστίνης. Η μικρή αυτή λεπτομέρεια ουδέποτε αναφέρεται όποτε η Λωρίδα είναι στις ειδήσεις και δεν αναφέρθηκε ούτε κατά την τωρινή κάλυψη των δραματικών γεγονότων που εκτυλίσσονται στη Γάζα τις τελευταίες εβδομάδες από τα δυτικά μέσα ενημέρωσης.

Είναι πράγματι ένα τόσο μικρό κομμάτι της χώρας που ουδέποτε υπήρξε ως ξεχωριστό τμήμα κατά το παρελθόν. Η ιστορία της Γάζας πριν τον εκσιωνισμό της Παλαιστίνης δεν ήταν ξεχωριστή και πάντα συνδέονταν διοικητικά και πολιτικά με την υπόλοιπη Παλαιστίνη. Ήταν μέχρι το 1948 ένα ενσωματωμένο και φυσικό τμήμα της χώρας. Ως μία από τις κύριες εδαφικές και θαλάσσιες πύλες της Παλαιστίνης στον υπόλοιπο κόσμο, έτεινε να αναπτύσσει έναν πιο ευέλικτο και κοσμοπολίτικο τρόπο ζωής, παρόμοια με άλλες κοινότητες-πυλωρούς στην Ανατολική Μεσόγειο κατά τη σύγχρονη εποχή. Αυτή η χωροθέτηση κοντά στη θάλασσα στον θαλάσσιο δρόμο προς την Αίγυπτο και τον Λίβανο επέφερε ευημερία και σταθερότητα μέχρι που η ζωή διακόπηκε και σχεδόν καταστράφηκε από την ισραηλινή εθνοκάθαρση της Παλαιστίνης το 1948.

Μεταξύ 1948 και 1967, η Γάζα μετατράπηκε σ’ ένα τεράστιο προσφυγικό στρατόπεδο, σκληρά περιορισμένο από τις ισραηλινές και αιγυπτιακές πολιτικές: και τα δύο κράτη απαγόρευαν την οποιαδήποτε μετακίνηση έξω από τη Λωρίδα. Οι συνθήκες ζωής ήταν ήδη σκληρές τότε, καθώς τα θύματα της ισραηλινής πολιτικής διωγμού του 1948 διπλασίασαν τον αριθμό των κατοίκων που ζούσαν εκεί για αιώνες. Την παραμονή της ισραηλινής κατοχής του 1967, ο καταστροφικός χαρακτήρας αυτής της επιβληθείσας δημογραφικής μετάλλαξης ήταν ολοφάνερος σε ολόκληρη τη Λωρίδα. Αυτό το άλλοτε βουκολικό παράκτιο τμήμα της νότιας Παλαιστίνης μετατράπηκε μέσα σε δύο δεκαετίας σε μία από τις πιο πυκνοκατοικημένες περιοχές του πλανήτη, χωρίς την αναγκαία οικονομική υποδομή.

Τα πρώτα είκοσι χρόνια της ισραηλινής κατοχής επιτρεπόταν τουλάχιστον ορισμένη μετακίνηση έξω, σε μια περιοχή που ήταν κλειστή στρατιωτική ζώνη από το 1948 έως το 1967. Δεκάδες χιλιάδες Παλαιστίνιοι επιτρεπόταν να εισέλθουν στην ισραηλινή αγορά εργασίας ως ανειδίκευτοι και κακοπληρωμένοι εργάτες. Το τίμημα που απαίτησε το Ισραήλ γι’ αυτό το σκλαβοπάζαρο ήταν η καθολική εγκατάλειψη οποιουδήποτε εθνικού αγώνα ή ζητήματος. Όταν δεν επετεύχθη αυτό, το «δώρο» αποσύρθηκε και καταργήθηκε. Όλα αυτά τα χρόνια, που οδήγησαν στη συμφωνία του Όσλο το 1993, συνοδεύτηκαν από μια ισραηλινή απόπειρα να οικοδομηθεί η Λωρίδα ως μια περιοχή μέσα σε αλλοεθνές έδαφος, η οποία το Ειρηνευτικό στρατόπεδο έλπιζε ότι είτε θα ήταν αυτόνομη, ή τμήμα της Αιγύπτου και το Εθνικιστικό στρατόπεδο έλπιζε να τη συμπεριλάβει στο Ευρύτερο του Ερέτζ Ισραήλ που ονειρεύονταν να εγκαθιδρύσει αντί της Παλαιστίνης.

Η συμφωνία του Όσλο έδωσε στους Ισραηλινούς τη δυνατότητα να επιβεβαιώσουν εκ νέου το στάτους κβο της Λωρίδας ως ξεχωριστής γεωπολιτικής οντότητας, όχι μόνο αποσπασμένης από την Παλαιστίνη συνολικά, αλλά και αποκομμένης από τη Δυτική Όχθη. Φαινομενικά τόσο η Λωρίδα της Γάζας όσο και η Δυτική Όχθη ήταν υπό την εξουσία της Παλαιστινιακής Αρχής, αλλά η παραμικρή ανθρώπινη μετακίνηση μεταξύ των δύο εξαρτόνταν από την καλή θέληση του Ισραήλ, ένα σπάνιο ισραηλινό χαρακτηριστικό που σχεδόν εξαφανίσθηκε όταν ανέλαβε την εξουσία ο Μπενιαμίν Νετανιάχου το 1996. Επιπλέον, το Ισραήλ κατείχε, και εξακολουθεί και σήμερα να κατέχει τις υποδομές υδροδότησης και ηλεκτρισμού. Από το 1993 χρησιμοποιούσε, ή μάλλον καταχρόνταν, αυτή την εξουσία με σκοπό να διασφαλίσει από τη μία πλευρά την ευημερία της εκεί ισραηλινής κοινότητας των εποίκων και από την άλλη για να εκβιάζει τον παλαιστινιακό πληθυσμό στην υποχώρηση και την υποταγή. Ο λαός της Λωρίδας της Γάζας συνεπώς ταλαντεύονταν τα τελευταία εξήντα χρόνια μεταξύ του να είναι έγκλειστος, όμηρος ή φυλακισμένος σ’ έναν ανθρωπίνως αδιανόητο τόπο.

Μέσα σ’ αυτό το ιστορικό πλαίσιο θα πρέπει να δούμε τη βία που μαστίζει σήμερα τη Γάζα και να απορρίψουμε τη σύνδεση των εκεί γεγονότων με την καμπάνια του «πολέμου ενάντια στην τρομοκρατία», με μια στιγμή ισλαμικής αναζωογόνησης, με μια ακόμη απόδειξη για τον επεκτατισμό της Αλ Κάιντα, με μια στασιαστική ιρανική διείσδυση σ’ αυτό το μέρος του κόσμου ή με μια ακόμη αρένα στο φόβητρο της Σύγκρουσης των Πολιτισμών (επέλεξα εδώ μόνο ορισμένα από τα συνήθη επίθετα που χρησιμοποιούνται στα δυτικά μέσα για να περιγράψουν την τωρινή κρίση στη Γάζα). Οι ρίζες του μίνι εμφυλίου πολέμου στη Γάζα βρίσκονται αλλού. Η πρόσφατη ιστορία της Λωρίδας, 60 χρόνια διωγμού, κατοχής και φυλακής, παρήγαγε αναπόφευκτα εγχώρια βία όπως αυτή που είδαμε σήμερα, καθώς επίσης και άλλα άσχημα χαρακτηριστικά σε μια ζωή που βιώνεται μέσα σε τόσο αδιανόητες συνθήκες. Για την ακρίβεια, θα ήταν δίκαιο να ειπωθεί ότι η βία και συγκεκριμένα η εγχώρια βία, είναι πολύ πιο περιορισμένη απ’ ότι αναμενόταν δεδομένων των οικονομικών και κοινωνικών συνθηκών που δημιουργήθηκαν από τις πολιτικές γενοκτονίας του Ισραήλ τα τελευταία έξι χρόνια.

Οι μάχες για εξουσία μεταξύ πολιτικών που έχουν την υποστήριξη πολιτοφυλακών είναι πράγματι μια άθλια υπόθεση που θυματοποιεί συνολικά την κοινωνία. Ένα μέρος αυτού που συμβαίνει στη Γάζα είναι ένας τέτοιος αγώνας ανάμεσα σε πολιτικούς που εξελέγησαν δημοκρατικά και σε εκείνους που δυσκολεύονται να αποδεχτούν τη λαϊκή ετυμηγορία. Αλλά δεν είναι αυτή η κυρίαρχη σύγκρουση. Αυτό που ξετυλίγεται στη Γάζα είναι ένα πεδίο μάχης ανάμεσα στους κατά τόπους πληρεξούσιους της Αμερικής και του Ισραήλ – η πλειονότητα των οποίων είναι ακουσίως πληρεξούσιοι, ωστόσο χορεύουν στο σκοπό του Ισραήλ – και σε εκείνους που τους αντιμάχονται. Η αντιπολίτευση που πήρε τώρα τον έλεγχο της Γάζας το έκανε, φευ, με τρόπο που δύσκολα μπορεί να παραβλέψει ή να επιχαίρει κανείς. Δεν είναι το παλαιστινιακό όραμα της Χαμάς που είναι ανησυχητικό, αλλά μάλλον τα μέσα που επέλεξε για να το πετύχει τα οποία ελπίζουμε να μη ριζώσουν ή επαναληφθούν. Προς τιμήν της πρέπει να ειπωθεί ανοιχτά ότι τα μέσα που χρησιμοποίησε η Χαμάς είναι μέρος ενός οπλισμού που της έδωσε κατά το παρελθόν τη δυνατότητα να είναι η μοναδική ενεργή δύναμη η οποία τουλάχιστον προσπάθησε να σταματήσει την ολοκληρωτική καταστροφή της Παλαιστίνης, ο τρόπος που τα χρησιμοποίησε τώρα είναι λιγότερο αξιόπιστος και αισίως προσωρινός.

Αλλά δεν μπορεί να καταδικάζει κανείς τα μέσα εάν δεν προσφέρει εναλλακτική. Το να μένεις ανενεργός ενώ το αμερικανό-ισραηλινό όραμα του στραγγαλισμού της Λωρίδας, της εθνοκάθαρσης της μισής Δυτικής Όχθης από το γηγενή πληθυσμό και της απειλής μεταφοράς των υπόλοιπων Παλαιστινίων (μέσα στο Ισραήλ και σε άλλα τμήματα της Δυτικής Όχθης) δεν είναι εναλλακτική. Αντιστοιχεί στη σιωπή των «αξιοπρεπών» ανθρώπων κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος.

Δεν θα πρέπει να κουραζόμαστε να αναφέρουμε την εναλλακτική στον 21^ο αιώνα: BDS (Μποϊκοτάζ, Απόσυρση επενδύσεων και Κυρώσεις) ως μέτρο εκτάκτου ανάγκης, πολύ πιο αποτελεσματικό και πολύ λιγότερο βίαιο, ενάντια στη σημερινή καταστροφή της Παλαιστίνης. Και την ίδια στιγμή να μιλήσουμε ανοιχτά, πειστικά και αποτελεσματικά για τη δημιουργία της γεωγραφίας της ειρήνης. Μια γεωγραφία στην οποία αφύσικα φαινόμενα όπως η φυλάκιση ενός μικρού τμήματος γης θα εξαφανιστούν. Δεν θα υπάρχει πια, στο όραμα που πρέπει να προωθήσουμε, μια ανθρώπινη φυλακή που αποκαλείται Λωρίδα της Γάζας όπου κάποιοι ένοπλοι έγκλειστοι εύκολα στρέφονται ο ένας εναντίον του άλλου από έναν ανάλγητο δεσμοφύλακα. Αντίθετα αυτή η περιοχή θα ξαναγίνει ένα οργανικό κομμάτι μιας χώρας της Ανατολικής Μεσογείου που ήταν πάντοτε το καλύτερο σημείο συνάντησης Δύσης και Ανατολής.

Ποτέ πριν, υπό το φως της τραγωδίας της Γάζας, η διπλή στρατηγική του BDS και της λύσης του ενός κράτους, δεν έλαμψε τόσο καθαρά ως η μοναδική εναλλακτική. Εάν οποιοσδήποτε από μας είναι μέλος σε ομάδες αλληλεγγύης στην Παλαιστίνη, κύκλους αραβικού-εβραϊκού διαλόγου ή τμήμα της προσπάθειας μιας κοινότητας να φέρει την ειρήνη και τη συμφιλίωση στην Παλαιστίνη, ήρθε ο καιρός να μπουν στην άκρη όλες οι ψευδοστρατηγικές της συνύπαρξης, των οδικών χαρτών και της λύσης των δύο κρατών. Υπήρξαν και εξακολουθούν να ηχούν σαν γλυκιά μουσική στ’ αυτιά της ισραηλινής ομάδας κατεδαφίσεων που απειλεί να καταστρέψει ό,τι έχει απομείνει από την Παλαιστίνη. Έχετε το νου σας ειδικά στους Σιωνιστές Diet ή Cloest, που μπήκαν πρόσφατα στην εκστρατεία, στη Βρετανία και αλλού, εναντίον της προσπάθειας BDS. Όπως αυτοί οι φωτισμένοι ειδήμονες που χρησιμοποίησαν τα φιλελεύθερα μέσα στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπως τον Γκάρντιαν, για να μας εξηγήσουν σε μάκρος πόσο επικίνδυνο είναι το προταθέν ακαδημαϊκό μποϊκοτάζ στο Ισραήλ. Ουδέποτε ξόδεψαν τόσο χρόνο, ενέργεια ή λόγια για την ίδια την κατοχή, όσο έκαναν στην υπηρεσία της εθνοκάθαρσης της Παλαιστίνης. Η UNISON το μεγάλο συνδικάτο δημοσίων υπηρεσιών της Βρετανίας, δεν πρέπει να αποθαρρυνθεί και θα πρέπει να ακολουθήσει εκείνους τους γενναίους ακαδημαϊκούς που προσυπέγραψαν το μποϊκοτάζ, όπως θα έπρεπε να κάνει συνολικά η Ευρώπη, όχι μόνο για χάρη της Παλαιστίνης και του Ισραήλ, αλλά και αν θέλει να κλείσει το κεφάλαιο του Ολοκαυτώματος στην ιστορία της.

Κι ένα τελευταίο σημείο προς περισυλλογή. Υπάρχουν αρκετές εβραίες μητέρες και σύζυγοι στη Λωρίδα της Γάζας –μερικές πηγές μιλούν για 2.000- παντρεμένες με ντόπιους Παλαιστινίους και γονείς των παιδιών τους. Υπάρχουν πολλές περισσότερες γυναίκες που παντρεύτηκαν Παλαιστινίους στην παλαιστινιακή ύπαιθρο. Μια πράξη άρσης του φυλετικού διαχωρισμού που και οι δύο πολιτικές ελίτ δυσκολεύονται να αποδεχτούν, χωνέψουν ή αναγνωρίσουν. Εάν παρά τον εποικισμό, την κατοχή, τις πολιτικές γενοκτονίας και διωγμών, είναι εφικτές τέτοιες αρμονίες αγάπης και τρυφερότητας, φανταστείτε τι θα γινόταν αν εξαφανίζονταν αυτές οι εγκληματικές πολιτικές και ιδεολογίες. Όταν απομακρυνθεί το Τείχος του Απαρτχάιντ και καταστραφεί ο ηλεκτρικός φράκτης του Σιωνισμού, η Γάζα θα γίνει ένα ακόμη σύμβολο της παράκτιας κοινωνίας του Φερνάντ Μπροντέλ, ικανή να αναμειγνύει διαφορετικούς πολιτισμικούς ορίζοντες και να προσφέρει έναν τόπο για μια νέα ζωή, αντί να είναι η ζώνη πολέμου στην οποία έχει μετατραπεί τα τελευταία εξήντα χρόνια.