Ο ρόλος του Ιράν στην περιοχή

Όσοι συμμετείχαν τον Νοέμβριο στη Σύνοδο της Βηρυτού για την Αντίσταση που διοργανώθηκε από τη Χεζμπολάχ και το Κομμουνιστικό Κόμμα Λιβάνου θα θυμούνται ότι οι συμμετέχοντες από τις αραβικές χώρες διεξήγαν έντονες και φορτισμένες συζητήσεις γύρω από το ρόλο του Ιράν στην περιοχή. Το άρθρο του Χισάμ Μπουστανί, δημοσιευμένο στις 25 Ιουνίου στην ιστοσελίδα του Monthly Review, φωτίζει πλευρές αυτού του ζητήματος. Ο Μπουστανί είναι αριστερός συγγραφέας και αγωνιστής από την Ιορδανία. Είναι ιδρυτικό μέλος της Resistant Arab People's Alliance, μέλος της Ανώτατης Εκτελεστικής Επιτροπής της Ιορδανίας για την Αντίσταση στην Ομαλοποίηση με το Ισραήλ και μέλος του εκτελεστικού συμβουλίου του Φόρουμ Σοσιαλιστικής Σκέψης στην Ιορδανία. Το άρθρο μεταφράστηκε και αναδημοσιεύεται με την άδειά του.

Θέτοντας Ξεκάθαρες Προτεραιότητες στον Αγώνα:

Για το Ιράν και τον Ιρανικό Ρόλο στην Αραβική Περιοχή

Προτού ασχοληθούμε με το ζήτημα του ιρανικού ρόλου στην αραβική περιοχή, είναι χρήσιμο να θυμηθούμε τη πολυπλοκότητα του Ιράν και των διαφόρων εμπλοκών του:

Κατά πρώτον, το Ιράν δεν είναι μια «Μπανανία» και το καθεστώς του δεν είναι μαριονέτα ή υποτελές στον ιμπεριαλισμού. Το Ιράν διαθέτει ένα περιφερειακό σχέδιο και εργάζεται σοβαρά για την εφαρμογή του. Κρατάει στα χέρια του πολλά σημαντικά πολιτικά χαρτιά και τα χρησιμοποιεί έξυπνα στο πλαίσιο της υλοποίησης του σχεδίου του. Ορισμένα απ’ αυτά τα χαρτιά είναι το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, η στενή του σχέση με το καθεστώς της Συρίας, οι στενοί του δεσμοί με τη Χεζμπολάχ στον Λίβανο, η στενή του σχέση με τη Χαμάς και την Ισλαμική Τζιχάντ στην Παλαιστίνη, οι στενοί εμπορικοί και οικονομικοί δεσμοί με κράτη επιρροής όπως τη Ρωσία και τη Γερμανία, η στενή του σχέση με τη «Βόρεια Συμμαχία» στο Αφγανιστάν, τα πετρελαϊκά του αποθέματα και (το πιο σημαντικό) ο ρόλος του στο Ιράκ, δηλαδή οι στενοί δεσμοί του και η επιρροή του στις πολιτοφυλακές και τα κόμματα που συνεργάζονται με την αμερικανική κατοχή.

Επιπλέον, το σχέδιο του Ιράν δεν είναι ένα αντιιμπεριαλιστικό σχέδιο. Με άλλα λόγια, το Ιράν δεν είναι η Βενεζουέλα της λεγόμενης «Μέσης Ανατολής» (με κάθε επιφύλαξη για τον όρο «Μέση Ανατολή»). Δεν προωθεί ένα λαϊκό απελευθερωτικό σχέδιο για τους λαούς της περιοχής που να βασίζεται στον τερματισμό της ηγεμονίας και της εκμετάλλευσης και στην υλοποίηση της κυριαρχίας του λαού πάνω στα εδάφη και στους πόρους του. Το σχέδιο του Ιράν είναι ένα πραγματιστικό εθνικιστικό/διασπαστικό σχέδιο με επεκτατικές φιλοδοξίες. Κατέχει αραβική γη (Ahwaz, νησιά Tunb). Δεν είχε κανένα πρόβλημα να ζητήσει τη βοήθεια του «νούμερο ένα εχθρού του» κατά τον πόλεμό του με το Ιράκ (η υπόθεση Ιράν-Κόντρας). Επίσης δεν είχε κανένα πρόβλημα να βοηθήσει τον ίδιο «εχθρό» (τις ΗΠΑ) σε διοικητικό επίπεδο και στις μυστικές υπηρεσίες κατά την αμερικανική επίθεση εναντίον του Αφγανιστάν. Και τέλος, το Ιράν διαδραματίζει έναν πολύ καταστροφικό ρόλο στο Ιράκ ενδυναμώνοντας και υποστηρίζοντας τις σεχταριστικές πολιτοφυλακές και κόμματα στο Ιράκ που είναι ταυτόχρονα και η ραχοκοκαλιά της, υπό την αμερικανική κυριαρχία, πολιτικής διαδικασίας.

Το Ιράν φαίνεται να έχει αντιφατικές νόρμες συμπεριφοράς εάν τις κοιτάξει κανείς από μια προοδευτική σκοπιά, αλλά όλα βρίσκουν τη θέση τους εάν τις δει μέσα στο ιρανικό πλαίσιο: το Ιράν στηρίζει την εισβολή των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν και είναι ο παράγοντας-κλειδί στην κατάτμηση και την καταστροφή του Ιράκ, ενώ την ίδια στιγμή το Ιράν στηρίζει τις αντί-σιωνιστικές και αντιιμπεριαλιστικές αντιστάσεις στον Λίβανο (Χεζμπολάχ) και την Παλαιστίνη (Χαμάς και Τζιχάντ).

Με όλες αυτές τις περιπλοκές ποια θα έπρεπε να είναι η προοδευτική θέση απέναντι στο Ιράν σε αραβικό και περιφερειακό επίπεδο;

Πρώτον, πρέπει να αναγνωρίσουμε την ολοκληρωτική απουσία ενός προοδευτικού αραβικού σχεδίου στην αραβική περιοχή στο επίσημο επίπεδο των καθεστώτων ή στο επίπεδο των λαϊκών οργανώσεων (κόμματα, συνδικάτα, κινήματα κλπ).

Τα αραβικά καθεστώτα είναι απολύτως υποταγμένα στον ιμπεριαλισμό, είναι ανίκανα να επηρεάσουν οτιδήποτε διπλωματικά ή πολιτικά. Η πρόσφατη επίθεση στον Λίβανο είναι σημείο-κλειδί για την κατανόηση αυτού του γεγονότος: όχι μόνο τα αραβικά καθεστώτα παρέμειναν άπραγα να κοιτάζουν την καταστροφή του Λιβάνου, αλλά ορισμένα απ’ αυτά προχώρησαν μέχρι του σημείου να υποστηρίξουν το Ισραήλ στην προσπάθειά του να αφανίσει τη Χεζμπολάχ. Επίσης, κατά τη διάρκεια της επίθεσης στον Λίβανο, ο Γενικός Γραμματέας της Αραβικής Λίγκας, Αμρ Μούσα, ανακοίνωσε «το θάνατο της ειρηνευτικής διαδικασίας» με το «Ισραήλ». Αυτή η «ειρηνευτική διαδικασία» είναι η κύρια στρατηγική (κατά το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον) των αραβικών καθεστώτων. Η αποτυχία της σε αραβικό επίπεδο αντανακλά την επιτυχία της σε σιωνιστικό επίπεδο. Για να το πούμε πιο καθαρά, τα αραβικά καθεστώτα εργάζονταν και εξακολουθούν να εργάζονται σύμφωνα με το σιωνιστικό σχέδιο, όπως φαίνεται από σχόλια του ανώτατου αξιωματούχου όλης της Αραβίας.

Στο λαϊκό επίπεδο υπάρχουν τρεις προεξάρχουσες δέσμες προβλημάτων:

1. Οι αντιστάσεις (ιρακινή, λιβανική και παλαιστινιακή) αντιμετωπίζουν πολλές προκλήσεις:

• Δεν είναι ενταγμένες ή δεν συνδέονται με ένα συνολικό πρόγραμμα αραβικής απελευθέρωσης.
• Δεν υπάρχει συντονισμός μεταξύ τους.
• Δυστυχώς, ορισμένες από αυτές δεν θεωρούν τις άλλες αντιστασιακές (κυρίως η ιρακινή και η λιβανική αντίσταση).
• Η ιρακινή αντίσταση απέτυχε να εκμεταλλευτεί την αμερικανό-σιωνιστική επίθεση στον Λίβανο και την αντίσταση της Χεζμπολάχ για να μειώσει την εξάπλωση του σεκταρισμού στο Ιράκ.
• Η Χεζμπολάχ εξακολουθεί να διστάζει να υποστηρίξει ανοικτά την ιρακινή αντίσταση και να οριστικοποιήσει τη θέση της αναφορικά με τις ιρακινές οργανώσεις που έλαβαν μέρος στην χρηματοδοτημένη από την κατοχή πολιτική διαδικασία.
• Η παλαιστινιακή αντίσταση επέμεινε στην απομόνωση της παλαιστινιακής υπόθεσης («Παλαιστινιοποιώντας» τον αγώνα), αποτυγχάνοντας να επανατοποθετήσει τον αγώνα για την Παλαιστίνη μέσα στο κανονικό αραβικό του πλαίσιο, όταν αποφάσισε να προχωρήσει μόνη της στη διαπραγμάτευση του φυλακισμένου στρατιώτη στη Γάζα μετά την πρόταση της Χεζμπολάχ να διαπραγματευτούν από κοινού για τους τρεις φυλακισμένους σιωνιστές στρατιώτες (δύο στον Λίβανο συν τον φυλακισμένο της Γάζα).
• Ο ιμπεριαλισμός έχει μερικώς επιτύχει να αποστρέψει την κύρια προσπάθεια των αντιστάσεων από την αντιμετώπιση του εξωτερικού εχθρού προς δευτερεύουσες εσωτερικές συγκρούσεις (Παλαιστίνη: η Χαμάς μπαίνει στην κυβέρνηση και συγκρούεται με τη Φατάχ για την εξουσία. Λίβανος: η Χεζμπολάχ εμπλέκεται σ’ έναν εσωτερικό πολιτικό αγώνα για την κυβέρνηση. Και Ιράκ: οι ΗΠΑ προσπαθούν να απεικονίσουν την αντίσταση ως «μία ακόμη σεκταριστική πολιτοφυλακή»).

2. Η επίσημη, οργανωμένη αραβική αντιπολίτευση (πολιτικά κόμματα, επαγγελματικές ενώσεις και λοιπά) είναι περισσότερο απασχολημένη με τον αγώνα της για πολιτική επιβίωση, παρά με τον αγώνα για πολιτικά προγράμματα και ιδεολογίες. Και υπάρχει τεράστια διαφορά ανάμεσα στα δύο.

3. Οι μάζες των Αράβων είναι «πολιτικά ορθές» στην κατανόησή τους και στις πολιτικές τους θέσεις, αλλά, απούσης της οργάνωσης, ένα τεράστιο πρόβλημα, δεν έχουν στην πράξη επιρροή.

Στην αραβική περιοχή υπάρχουν τρεις κύριες δυνάμεις (ΗΠΑ/”Ισραήλ”, Ιράν και Τουρκία) και δύο σχέδια (αμερικανό/σιωνιστικό και ιρανικό). Οι Άραβες είναι το γήπεδο πάνω στο οποίο αυτές οι δυνάμεις αντιμάχονται για τα αντίστοιχα σχέδιά τους. Στο παιχνίδι της ιστορίας, εκείνοι που έχουν σχέδια μπορούν να εκμεταλλευτούν τα γεγονότα. Οι δημιουργοί των γεγονότων που δεν έχουν σχέδιο δεν μπορούν να αξιοποιήσουν στο έπακρο τις ίδιες τις ενέργειές τους. Αυτό σημαίνει ότι, εν τη απουσία ενός σχεδίου αραβικής απελευθέρωσης, κάθε γεγονός θα γίνει αντικείμενο εκμετάλλευσης είτε από το αμερικανό/σιωνιστικό ή από το ιρανικό σχέδιο.

Σημαίνει αυτό ότι πρέπει να διαλέξουμε πλευρά: είτε το Ιράν ή τις ΗΠΑ;

Οπωσδήποτε όχι. Η ανάλυσή μας θα πρέπει πάντοτε να διαφοροποιείται ανάμεσα στην κύρια αντίθεση και τις δευτερεύουσες. Η κύρια αντίθεση είναι πάντα με τον μεγαλύτερο, πιο ισχυρό και πλανητικά κυρίαρχο ιμπεριαλισμό: Είναι οι ΗΠΑ και η θυγατρική τους, το «Ισραήλ».

Ο κύριος εχθρός όλων των αντιιμπεριαλιστών και του σχεδίου αραβικής απελευθέρωσης είναι ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός και ο σιωνισμός. Κάθε άλλη αντίθεση είναι δευτερεύουσα. Γι’ αυτό, εκείνοι που λένε ότι «το Ιράν είναι πιο επικίνδυνο από τις ΗΠΑ» ή ότι «το Ιράν είναι πιο επικίνδυνο από το Ισραήλ» δεν είναι μόνο μη αντικειμενικοί, αλλά και η ανάλυσή τους υπηρετεί τα αμερικανικά ιμπεριαλιστικά συμφέροντα σύμφωνα με τα ακόλουθα:

• Δίνοντας προτεραιότητα στη μάχη με το Ιράν που έχει ένα διασπαστικό χαρακτήρα κατακερματισμού, έναντι της μάχης με τις ΗΠΑ και το «Ισραήλ» που έχει ενοποιητικό και απελευθερωτικό ταξικό χαρακτήρα.
• Το ενδεχόμενο να μετασχηματιστούν οι ΗΠΑ και το «Ισραήλ» σε προσωρινούς συμμάχους ή «δυνάμεις-που-μπορούν-να-συμπεριληφθούν» στην αντιμετώπιση του «ιρανικού κινδύνου». Ορισμένες ιρακινές οργανώσεις έχουν ήδη ξεκινήσει να μιλούν προς την κατεύθυνση αυτή, ενώ τα καθεστώτα της Σαουδικής Αραβίας και της Ιορδανία προωθούν αυτή την άποψη.
• Περιχαράκωση των αραβικών αντιστάσεων στο Ιράκ, την Παλαιστίνη και τον Λίβανο, μεταξύ τους και αλληλοεξόντωσή τους, αντί να βρίσκονται στο ίδιο χαράκωμα.
• Περισπασμός των αραβικών μαζών από τον υπέρτατο αμερικανό/σιωνιστικό κίνδυνο προς στόχους χαμηλής προτεραιότητας για το σχέδιο της αραβικής απελευθέρωσης.

Σημαίνει αυτό ότι θα πρέπει να συμμαχήσουμε με το Ιράν απέναντι στις ΗΠΑ;

Εδώ θα πρέπει να κάνουμε μια διαφοροποίηση σε δύο επίπεδα:

Το λαϊκό επίπεδο: εδώ βρίσκεται η αναγκαιότητα δημιουργίας ενός μετώπου που θα περιλαμβάνει όλους τους λαούς της περιοχής (Άραβες, Κούρδους, Τούρκους, Ιρανούς) για να αντιμετωπιστεί ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός και ο σιωνισμός, που αμφότεροι εκμεταλλεύονται και ζημιώνουν όλους αυτούς τους λαούς.

Το επίσημο επίπεδο: εδώ μπορούμε να δούμε από τα παραπάνω παραδείγματα ότι το ιρανικό καθεστώς δεν είναι αντιιμπεριαλιστικό, έχει το δικό του σχέδιο περιφερειακής ηγεμονίας και δουλεύει για το σκοπό αυτό και όχι για το συμφέρον του λαού. Συνεπώς είναι αδύνατο να αναζητηθεί συμμαχία σ’ αυτό το επίπεδο.

Περιττεύει να ειπωθεί, αμερικανικές κυρώσεις και/ή στρατιωτική επίθεση ή εισβολή στο Ιράν θα βλάψει πρώτιστα το λαό (το κραυγαλέο παράδειγμα του Ιράκ από το 1990 παραμένει μια ουλή στο πρόσωπο της ανθρωπότητας). Ούτε οι κυρώσεις, ούτε η στρατιωτική δύναμη εναντίον του Ιράν μπορούν να αποτελέσουν αμερικανική λύση στο ιρακινό σεκταριστικό δίλημμα, που δημιούργησε πρώτιστα η Ουάσινγκτον και είναι η πρώτη που επωφελείται απ’ αυτό! Συνεπώς, η αντικειμενική στάση θα ήταν η εναντίωση στις απειλές προς το Ιράν και η υποστήριξή του απέναντι στην οποία απόπειρα ή πράξη επίθεσης.

Η έξοδος: βήματα προς την ολοκλήρωση του σχεδίου αραβικής απελευθέρωσης στην αραβική περιοχή

Η παραμονή σε μια κατάσταση διαρκούς αντίδρασης είναι πολύ επικίνδυνη. Η αντίσταση χωρίς ένα στρατηγικό σχέδιο θα κρατήσει εμάς και την υπόθεσή μας ζωντανή, αλλά θα μας αφήσει να κολυμπάμε όρθιοι και να περιστρεφόμαστε για πάντα στην ίδια θέση, μέσα σ’ ένα κόσμο που μετασχηματίζεται με εκπληκτική ταχύτητα. Έναν κόσμο όπου ο ιμπεριαλισμός θα συνεχίσει να καταβάλλει κολοσσιαίες προσπάθειες για να ισχυροποιήσει τα συμφέροντά του εις βάρος του λαού, χωρίς άλλο στόχο πέρα από το κέρδος. Αυτό που χρειάζεται είναι να αναπτυχθεί ένα λαϊκό σχέδιο για ν’ αντιμετωπιστεί το αμερικανό/σιωνιστικό σχέδιο. Μ’ αυτό τον τρόπο μπορούμε και να μείνουμε ζωντανοί και να προχωρήσουμε. Ποιες είναι μερικές ιδέες που μπορούν να εξυπηρετήσουν αυτό το σκοπό;

• Οικοδόμηση της οριζόντιας ενότητας του αραβικού λαϊκού αγώνα, ως μοχλού για την επίτευξη μιας ποιοτικής κάθετης προόδου.
• Επαναπροσδιορισμός των πολιτικών συνεργασιών σε τοπικό, περιφερειακό και διεθνές επίπεδο στη βάση της πόλωσης και όχι των σημείων σύγκλισης.
• Εκ νέου εισαγωγή του σοσιαλισμού και της εκκοσμίκευσης ως την καλύτερη δυνατή επιλογή για την αντιμετώπιση του ιμπεριαλισμού και την επίτευξη της προόδου.
• Διεύρυνση του λαϊκού αγώνα από την αραβική περιοχή για να περιληφθούν όλοι οι λαοί της περιοχής.
• Σχηματισμός συμμαχίας με τα αναδυόμενα αντιιμπεριαλιστικά καθεστώτα της Νοτίου Αμερικής.
• Το καθήκον για τους Ευρωπαίους και Αμερικανούς αντιιμπεριαλιστές: υποστήριξη άνευ όρων των αντιστάσεων στην αραβική περιοχή, καταρρίπτοντας τα επίσημα ταμπού αναφορικά με την υποστήριξη αυτή, δημιουργώντας ένα ριζοσπαστικό μέτωπο εναντίον του ιμπεριαλισμού.

Συμπέρασμα

Ο ιμπεριαλισμός σήμερα βρίσκεται σε κρίση, αλλά δεν έχει ηττηθεί και δεν προαλείφεται η ήττα του χωρίς τις άμεσες ενέργειες των αντιιμπεριαλιστών.

Αν χάσουμε αυτή την ιστορική ευκαιρία

• Γυρνώντας την πλάτη μας στις αντιστάσεις της αραβικής περιοχής και προσποιούμενοι ότι δεν είναι δικό μας πρόβλημα, ή στις αντιστάσεις που δεν μας εκπροσωπούν απλώς επειδή είναι ισλαμικές ή Μπααθικές, ή
• Αποστρέφοντας τις προσπάθειές μας από το κύριο εχθρό, ή
• Συμβάλλοντας στη σταθεροποίηση του σεκταριστικού σχεδίου υιοθετώντας τους μηχανισμούς του, ή
• Αν οι αντιστάσεις, αντί να μάχονται τον κοινό τους εχθρό, αρχίσουν να αντιμάχονται η μία την άλλη, ή
• Αν εξαπατηθούμε μετασχηματίζοντας την κύρια μάχη με τον ιμπεριαλισμό και το σιωνισμό σε επουσιώδεις εσωτερικές πολιτικές διαμάχες,

Τότε θα σώσουμε τον ιμπεριαλισμό από την κρίση του και θα υποχρεωθούμε να περιμένουμε άλλα 100 χρόνια ή περισσότερα μέχρι ο ιμπεριαλισμός να εισέλθει σε μια κρίση ανάλογων διαστάσεων.