Των Nadia Hijab και Diana Buttu
Η 30ήμερη περίοδος έκτακτης ανάγκης που διακηρύχθηκε από τον Πρόεδρο της Παλαιστινιακής Αρχής (ΠΑ) Μαχμούντ Αμπάς λήγει στις 14 Ιουλίου. Έγινε λόγος για πρόωρες εκλογές ως έναν τρόπο εξόδου από την πολιτική κρίση, αλλά μία τέτοια κίνηση θα αντιμετώπιζε τρομακτικά νομικά, πολιτικά και φυσικά εμπόδια, χωρίς να αναφερθούν τα όρια της εξουσίας ενός νέου παλαιστινιακού κοινοβουλίου ή κυβέρνησης.
Μετά τις συγκρούσεις μεταξύ Φατάχ και Χαμάς στα μέσα Ιούνη, ο Αμπάς κήρυξε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, διέλυσε την κυβέρνηση της οποίας ηγείτο ο Ισμαήλ Χανίγιε, διόρισε τον Σαλάμ Φαγιάντ ως πρωθυπουργό, ανέστειλε τα άρθρα 65-67 και 79 του Βασικού Νόμου που απαιτούν η νέα κυβέρνηση να λάβει την ψήφο εμπιστοσύνης του Παλαιστινιακού Νομοθετικού Συμβουλίου (ΠΝΣ) προτού ορκιστεί και ζήτησε την ανάπτυξη διεθνούς δύναμης στη Γάζα για να διευκολύνει τη διεξαγωγή νέων εκλογών. Έκτοτε έχει αμφισβητηθεί το εύρος των προεδρικών εξουσιών.
Τι προοιωνίζεται για το ΠΝΣ;
Οι εκτελεστικές, νομοθετικές και δικαστικές εξουσίες ορίζονται στον Βασικό Νόμο, το οιονεί-σύνταγμα της ΠΑ [1]. Εκείνοι που υποστηρίζουν τις ενέργειες του Αμπάς ισχυρίζονται ότι εν μέσω κατάστασης έκτακτης ανάγκης ο πρόεδρος έχει διευρυμένες εξουσίες, μεταξύ αυτών και να διορίσει νέα κυβέρνηση και να αναστείλει άρθρα του Βασικού Νόμου. Ωστόσο, ανεξάρτητοι, εκπατρισμένοι παλαιστίνιοι ειδικοί συνταγματολόγοι που καθοδήγησαν το σχεδιασμό του Βασικού Νόμου λένε ότι ο πρόεδρος δεν διέθετε την εξουσία να αναστείλει τα άρθρα του και ότι, ενώ ο Αμπάς είχε το δικαίωμα να απολύσει τον πρωθυπουργό, η κυβέρνηση Χανίγιε έπρεπε να έχει συνεχίσει ως υπηρεσιακή κυβέρνηση έως ότου μια νέα κυβέρνηση να μπορέσει να εξασφαλίσει την ψήφο εμπιστοσύνης του ΠΝΣ [2].
Ως μια εικόνα του τι μέλλει γενέσθαι μπορεί να ειδωθεί η συνεδρίαση του ΠΝΣ που συγκάλεσε ο Αμπάς στις 11 Ιουλίου, την οποία, όπως αναμενόταν, μποϊκόταρε η Χαμάς και δεν υπήρξε απαρτία. Ακούγονται φήμες ότι, μόλις τελειώσει η κατάσταση έκτακτης ανάγκης στις 14 Ιουλίου, ο Αμπάς σκοπεύει να αναστείλει το ΠΝΣ στη βάση του ότι δεν έχει συγκληθεί εδώ και μήνες παρά τις σχετικές εκκλήσεις. Θυμίζουμε ότι το Ισραήλ έχει φυλακίσει περίπου 40 μέλη του ΠΝΣ της Χαμάς, συμπεριλαμβανομένου του προέδρου του, απ’ όταν η Χαμάς κέρδισε τις εκλογές του 2006.
Ο παλαιστινιακός εκλογικός νόμος (άρθρο 2) ορίζει ξεκάθαρα τη θητεία του ΠΝΣ ως τετραετή. Εντούτοις, το Κεντρικό Συμβούλιο της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (ΟΑΠ/PLO), στην οποία δεν εκπροσωπείται η Χαμάς, κάλεσε στις 21 Ιούνη τη διενέργεια εκλογών «το συντομότερο δυνατό». Το Συμβούλιο ζήτησε επίσης την αλλαγή του εκλογικού νόμου για ένα σύστημα με κομματικές λίστες. Το σημερινό σύστημα των κομματικών λιστών σε συνδυασμό με τις διαμερισματικές εκλογές δούλεψε υπέρ της Χαμάς το 2006, επειδή ήταν πιο πειθαρχημένη στην υποβολή μόνο ενός υποψηφίου ανά διαμέρισμα έναντι διαφόρων υποψηφίων της Φατάχ ή συνδεόμενων με τη Φατάχ.
Ενόψει αυτού του ιστορικού, ένα πράγμα είναι ξεκάθαρο: η ΠΑ, αρχικά εγκαθιδρυθείσα για μια μεταβατική περίοδο που θα έπρεπε να έχει τερματιστεί το 1999 σύμφωνα με τις Συμφωνίες του Όσλο, βρίσκεται τώρα σε αχαρτογράφητο έδαφος. Σε ποιο βαθμό μπορούν οι πρόωρες εκλογές να ξεκαθαρίσουν αυτά τα λιμνάζοντα νερά;
Πολιτικά Εμπόδια για τις Νέες Εκλογές
Εάν προκηρύσσονταν πρόωρες εκλογές, το πρώτο ερώτημα θα ήταν αν οι Παλαιστίνιοι μπορούν να αποδώσουν την όποια αξιοπιστία σε μια δημοκρατική διαδικασία που έχει ανατραπεί από έναν αμερικανικό και ισραηλινό διπλωματικό και οικονομικό αποκλεισμό εναντίον της ΠΑ αμέσως μετά την εκλογική νίκη της Χαμάς – μια πολιορκία που δεν ήρθη για την κυβέρνηση ενότητας Χαμάς-Φατάχ με τη μεσολάβηση της Σαουδικής Αραβίας τον Φεβρουάριο του 2007, αλλά ήρθη για τη νέα κυβέρνηση.
Σύμφωνα με δύο έρευνες που διενεργήθηκαν στα κατεχόμενα εδάφη αμέσως μετά την κατάληψη της Λωρίδας της Γάζας από τη Χαμάς στις 14 Ιουνίου, η πλειοψηφία των Παλαιστινίων ήταν υπέρ της διεξαγωγής πρόωρων προεδρικών και βουλευτικών εκλογών, ως έναν τρόπο εξόδου από την πολιτική κρίση [3]. Αλλά η μοίρα των εκλογικών αποτελεσμάτων του 2006 δεν πρόκειται να ξεχαστεί γρήγορα, με δυσμενείς συνέπειες για τη συμμετοχή των ψηφοφόρων στη διαδικασία.
Ο εκπρόσωπος της Χαμάς, Γκάζι Χαμάντ έχει δηλώσει ότι οι εκλογές δεν θα έλυναν την κρίση που αντιμετωπίζουν οι Παλαιστίνιοι, αλλά ότι η Χαμάς θα υποστήριζε τις εκλογές εάν συμφωνούσαν όλα τα παλαιστινιακά κόμματα [4]. Οι εκλογές ουσιαστικά δεν θα μπορούσαν να διεξαχθούν στη Γάζα χωρίς τη συμφωνία της Χαμάς και, αν και η Φατάχ είναι πιο ισχυρή από τη Χαμάς στη Δυτική Όχθη, η Χαμάς διαθέτει και εκεί ισχυρή βάση. Κέρδισε καθολικές ή στέρεες πλειοψηφίες σε πολλά δημοτικά συμβούλια στη Δυτική Όχθη στις εκλογές του 2005. Και οι εκλογές οπουδήποτε στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη, απούσης πολιτικής συμφωνίας, θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε περεταίρω αιματοχυσία. Για παράδειγμα, όταν ο Αμπάς ζήτησε τον Ιούνιο την ανάπτυξη διεθνούς δύναμης στη Γάζα, η Χαμάς ορκίστηκε να αντισταθεί εναντίον της. Ακόμη και η ενημέρωση των εκλογικών καταλόγων θα ήταν αδύνατη χωρίς την εγγυημένη ασφάλεια των μελών των εκλογικών επιτροπών. Η όποια κίνηση διεξαγωγής εκλογών αποκλειστικά στη Δυτική Όχθη θα έμοιαζε με έγκριση του διαχωρισμού των κατεχόμενων παλαιστινιακών εδαφών.
Επιπλέον, απούσης μιας πολιτικής συμφωνίας μεταξύ Χαμάς και Φατάχ – και σε πείσμα της εξουσίας των ΗΠΑ, του Ισραήλ και της Ε.Ε.- οι μη κυβερνητικές οργανώσεις πιθανότατα θα απόσχουν της διαδικασίας.
Χιλιάδες διεθνείς παρατηρητές που επιλέγησαν από οργανισμούς όπως το Κέντρο Κάρτερ διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στη διασφάλιση της ακεραιότητας των εκλογών του 2006 (όπως και του 2005 και του 1996). Ο πρώην πρόεδρος Τζίμυ Κάρτερ έχει έκτοτε χαρακτηρίσει «εγκληματική» την άρνηση της κυβέρνησης Μπους να αποδεχτεί τη νίκη της Χαμάς και έχει περιγράψει την πολιτική της κυβέρνησής του ως μια «προσπάθεια να διαμελιστούν οι Παλαιστίνιοι σε δύο λαούς» [5]. Έστω ότι Χαμάς και Φατάχ συμφωνούν στη διεξαγωγή εκλογών, υπάρχουν κι άλλα προβλήματα. Οι ΗΠΑ, το Ισραήλ και άλλοι πιθανότατα θα επιμείνουν ότι τα κόμματα που θα λάβουν μέρος στις εκλογές θα πρέπει να αποδεχθούν επίσημα τις Συμφωνίες του Όσλο, τις οποίες η Χαμάς έχει αποδεχτεί αυτονόητα αλλά όχι ρητά. Και αν η Χαμάς κέρδιζε ξανά ή έπαιρνε μεγάλο ποσοστό, τι εγγυήσεις υπάρχουν ότι το αποτέλεσμα θα γινόταν σεβαστό;
Εμπόδια από την την Πραγματικότητα στο Έδαφος
Τα πολιτικά εμπόδια που αναφέρθηκαν παραπάνω ωχριούν μπροστά σ’ εκείνα της στρατιωτικής κατοχής του Ισραήλ. Ήδη στις εκλογές του 2006, μόνο 41.000 ψηφοφόροι μπόρεσαν να ψηφίσουν στην Αραβική Ανατολική Ιερουσαλήμ: 61,57% των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων, σημαντικά χαμηλότερο ποσοστό από τον μέσο όρο του 77,18% και το χαμηλότερο στα κατεχόμενα εδάφη. Πολλοί Παλαιστίνιοι δεν μπόρεσαν να φτάσουν στα εκλογικά κέντρα, ενώ άλλοι φοβήθηκαν από τις ισραηλινές έρευνες και/ή απειλές ότι θα έχαναν την ταυτότητα του Ιερουσαλημίτη. Έκτοτε, η Ανατολική Ιερουσαλήμ έχει σχεδόν αποκοπεί ολοκληρωτικά από τη Δυτική Όχθη. Εντωμεταξύ χιλιάδες Παλαιστίνιοι είναι παγιδευμένοι ανάμεσα στη Δυτική Όχθη και την Πράσινη Γραμμή από το παράνομο τείχος που χτίζει το Ισραήλ, και μετά βίας έχουν πρόσβαση σε κέντρα υγείας, σχολεία και την ίδια τη γη τους, πόσο μάλλον να συμμετέχουν σε εκλογές [6]. Το Ισραήλ έχει αποκόψει τους Παλαιστινίους που ζουν στην Κοιλάδα του Ιορδάνη από την υπόλοιπη Δυτική Όχθη και έχει καταστήσει την Κοιλάδα απρόσιτη για όλους τους υπόλοιπους Παλαιστινίους. Η υπόλοιπη Δυτική Όχθη είναι ακρωτηριασμένη από ισραηλινούς εποικισμούς, οδικές αρτηρίες μόνο για εποίκους, σημεία ελέγχου και το τείχος [7].
Όσο για τη Γάζα, παραμένει υπό ισραηλινή πολιορκία που έχει δημιουργήσει απελπιστικές ανθρωπιστικές και οικονομικές συνθήκες. Για παράδειγμα, σύμφωνα με πρόσφατη αναφορά ισραηλινού οργανισμού προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων πάνω από το 75% των 3.900 εργοστασίων έχουν κλείσει λόγω έλλειψης πρώτων υλών [8]. Η UNRWA (επιτροπή του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες) στις 9 Ιουλίου διέκοψε κάθε οικοδομική δραστηριότητα λόγω αυτής της έλλειψης, προγράμματα που παρείχαν εργασία σε 121.000 Παλαιστινίους. Ισραηλινές επιδρομές και δολοφονίες και συγκρούσεις ανάμεσα στις δυνάμεις κατοχής και τους Παλαιστινίους συμβαίνουν καθημερινά τόσο στη Δυτική Όχθη όσο και στη Γάζα.
Είναι δύσκολο να δούμε πως μπορούν να διεξαχθούν εκλογές μέσα σε τέτοιες συνθήκες, ή στην πραγματικότητα αν μπορούν ποτέ ξανά να διεξαχθούν εκλογές υπό τους φερόμενους ως μεταβατικούς διακανονισμούς που έθεσε το Όσλο. Όταν οι ιστορικοί θα κοιτάζουν πίσω την περίοδο από τις εκλογές του 2006 και μετά, μπορεί να την σημειώνουν ως εκείνη που εξέθεσε οριστικά το ανέφικτο της δημοκρατικής διακυβέρνησης υπό συνθήκες στρατιωτικής κατοχής.
Σημειώσεις
[1] Ο Βασικός Νόμος υιοθετήθηκε το 2002 και τροποποιήθηκε το 2003. Ο πρόεδρος της ΠΑ διαθέτει την εξουσία έκδοσης διαταγμάτων. Ωστόσο, δεν μπορεί να θεσπίσει και να εκδώσει νόμους με διάταγμα («νομοθετικά διατάγματα») εκτός από έκτακτες περιπτώσεις και όταν το ΠΝΣ δεν συνεδριάζει. Τέτοιου τύπου νομοθετικά διατάγματα πρέπει να αναθεωρούνται όταν το ΠΝΣ συνεδριάσει εκ νέου (άρθρο 43). Ο πρόεδρος μπορεί να απολύσει τον πρωθυπουργό (άρθρο 45) και να κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης για διάστημα έως 30 ημερών (άρθρο 110), που μπορεί να παραταθεί για άλλες 30 μέρες με την έγκριση των δύο τρίτων του ΠΝΣ. Το ΠΝΣ έχει το δικαίωμα να αναθεωρήσει όλα τα μέτρα που έλαβε ο πρόεδρος κατά την κατάσταση εκτάκτου ανάγκης. Επιπλέον, τα νομοθετικά διατάγματα που ελήφθησαν από τον πρόεδρο όταν το ΠΝΣ δεν συνεδρίαζε πρέπει να αναθεωρηθούν και μπορούν να ακυρωθούν από το ΠΝΣ, και έχουν ακυρωθεί κατά το παρελθόν.
[2] Βλέπε Reuters 8 Ιουλίου 2007 συνεντεύξεις με τους Dr. Anis Al-Qasem και Eugene Cotran, QC. Βλέπε επίσης την κριτική του παλαιστινιακού οργανισμού ανθρωπίνων δικαιωμάτων Al-Haq για το προεδρικό διάταγμα στο www.alhaq.org [3] Η έρευνα του Παλαιστινιακού Κέντρου για την Πολιτική και την Έρευνα http://www.pcpsr.org/ μεταξύ 14 και 20 Ιούνη βρήκε ότι το 75% ήθελε πρόωρες προεδρικές και βουλευτικές εκλογές, ενώ η δημοσκόπηση της Near East Consulting http://www.neareastconsulting.com μεταξύ 15 και 17 Ιούνη βρήκε 69% υποστήριξη. [4] http://english.aljazeera.net/English 30 Ιουνίου 2007. [5] Άρθρο του AP στην Jeusalem Post 19 Ιουνίου 2006. [6] Βλέπε UN Office for the Coordination of Humanitarian Affairs, "Τρία Χρόνια Μετά: Οι Ανθρωπιστικές Επιπτώσεις του Τείχους Από τη Γνωμοδότηση του Διεθνούς Δικαστηρίου Δικαιοσύνης", 9 Ιουλίου 2007. [7] http://www.ochaopt.org/documents/InsertMap_Fragmentation_May07-withCheckpoint.pdf [8] Gisha, «Εμπορική Παράλυση: Σβήνοντας από τον Χάρτη την Οικονομία της Γάζας», 4 Ιουλίου 2007
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου