Το Κρεβάτι των Σοδόμων

του Γιούρι Αβνερι Κυριακή 22/4/2007

Πηγή: Hagada Hasmalit http://www.hagada.org.il/eng

Στην Εβραϊκή μυθολογία το κρεβάτι των Σοδόμων είναι ένα σύμβολο του κακού. Η Βίβλος λέει με ποιο τρόπο ο Θεός αποφάσισε να αφανίσει τα Σόδομα λόγω της αδυναμίας του λαού τους (Γέννησης, 18). Ο μύθος μας δίνει ένα παράδειγμα αυτής της αδυναμίας: το ειδικό κρεβάτι για τους επισκέπτες. Όταν ένας ξένος ερχόταν στα Σόδομα, τον έβαζαν σ’ αυτό το κρεβάτι. Αν ήταν πολύ ψηλός, κόνταιναν τα πόδια του. Αν ήταν πολύ κοντός, τέντωναν τα μέλη του.

Στην πολιτική ζωή, υπάρχουν περισσότερα από ένα τέτοια κρεβάτια. Στη Δεξιά και στην Αριστερά υπάρχουν άνθρωποι που βάζουν κάθε πρόβλημα σ’ ένα τέτοιο κρεβάτι, κονταίνουν και τεντώνουν μέλη, μέχρι η πραγματικότητα να ταιριάξει στη θεωρία τους.

Από τη δεκαετία του εξήντα και μετά, δογματικοί αριστεροί έτειναν να τοποθετούν κάθε κατάσταση στο κρεβάτι του Βιετνάμ. Όλα – είτε η δολοφονική τυραννία στη Χιλή ή οι αμερικανικές απειλές εναντίον της Κούβας – έπρεπε να ταιριάζουν στο παράδειγμα του Βιετνάμ. Εφαρμόζοντας αυτό το μοντέλο ήταν εύκολο να αποφασιστεί ποιοι ήταν οι καλοί και ποιοι οι κακοί, τι πρέπει να γίνει και πως θα λυθεί το πρόβλημα.

Αυτό ήταν βολικό. Είναι πολύ πιο εύκολο να βγάζεις συμπεράσματα όταν δε χρειάζεται να σκεφτείς τις περιπλοκές μιας συγκεκριμένης σύγκρουσης, το ιστορικό της προηγούμενο και τις τοπικές της συνθήκες.

Τελευταία ένα νέο κρεβάτι των Σοδόμων έχει κερδίσει έδαφος: η Νότια Αφρική. Σε ορισμένους κύκλους της ριζοσπαστικής Αριστεράς υπάρχει μια τάση να στριμώχνεται κάθε σύγκρουση σ’ αυτό το κρεβάτι. Κάθε νέα περίπτωση κακού και καταπίεσης στον κόσμο γίνεται αντιληπτό ως μια νέα εκδοχή του καθεστώτος απαρτχάιντ και σύμφωνα με αυτή αποφασίζεται ο τρόπος επίλυσης του προβλήματος και τι πρέπει να γίνει για να επιτευχθεί ο επιθυμητός σκοπός.

Πράγματι, η κατάσταση στη Νότια Αφρική γεννήθηκε μέσα σε ειδικές ιστορικές συνθήκες που χρειάστηκαν αιώνες για να ωριμάσουν. Δεν ήταν όμοιο με το πρόβλημα των Αβοριγίνων στην Αυστραλία ή του εποικισμού των Λευκών στη Βόρεια Αμερική, ούτε με τη Βόρεια Ιρλανδία ή την κατάσταση στο Ιράκ. Αλλά είναι φυσικά βολικό να δίνεις μία και μοναδική λύση σε όλα τα προβλήματα.

Βέβαια υπάρχει πάντα μια φαινομενική ομοιότητα ανάμεσα σε διαφορετικά καθεστώτα καταπίεσης. Αλλά εάν κάποιος δεν είναι έτοιμος να δει τις διαφορές ανάμεσα στις ασθένειες, μπορεί να συνταγογραφήσει λάθος φάρμακα – και κινδυνεύει να σκοτώσει τον ασθενή κατά τη διαδικασία.

Τώρα αυτό συμβαίνει εδώ.

Είναι εύκολο να χωρέσει η Ισραηλινό-Παλαιστινιακή σύγκρουση στο Νοτιοαφρικανικό κρεβάτι, από τη στιγμή που οι ομοιότητες ανάμεσα στα συμπτώματα είναι ολοφάνερες. Η Ισραηλινή κατοχή των Παλαιστινιακών εδαφών συνεχίζεται εδώ και 40 χρόνια τώρα, και έχουν περάσει σχεδόν 60 χρόνια από τη Νάκμπα – την ένοπλη σύγκρουση του 1948 κατά την οποία το Κράτος του Ισραήλ δημιουργήθηκε και κατά την οποία περισσότεροι από τους μισούς Παλαιστινίους έχασαν τα σπίτια και τη γη τους. Οι σχέσεις μεταξύ των εποίκων και των Παλαιστινίων θυμίζουν με πολλούς τρόπους το απαρτχάιντ, και ακόμη και στο ίδιο το Ισραήλ οι Άραβες πολίτες απέχουν παρασάγγας από την πραγματική ισότητα.

Τι να γίνει; Οφείλει κανείς να διδαχθεί από τη Νότια Αφρική ότι δεν υπάρχει τίποτα να κερδηθεί από την έκκληση στη συνείδηση του λαού που βρίσκεται σε θέση εξουσίας. Μέσα στη λευκή μειονότητα στη Νότια Αφρική δεν υπήρχε αληθινή διαφορά ανάμεσα στην Αριστερά και τη Δεξιά, ανάμεσα στους έκδηλους ρατσιστές και τους φιλελεύθερους, που δεν ήταν παρά καμουφλαρισμένοι ρατσιστές, με την εξαίρεση λιγοστών λευκών ηρώων που εντάχθηκαν στον αγώνα για ελευθερία.

Γι’ αυτό η λύτρωση μπορεί να έρθει μόνο από το εξωτερικό. Και πράγματι, η παγκόσμια κοινή γνώμη είδε την αδικία του απαρτχάιντ και επέβαλε παγκόσμιας εμβέλειας μποϊκοτάζ στη Νότια Αφρική, μέχρι που η λευκή μειονότητα συνθηκολόγησε. Η εξουσία στο ενιαίο κράτος της Νότιας Αφρικής πέρασε στα χέρια της μαύρης πλειοψηφίας, ο Νέλσον Μαντέλα απελευθερώθηκε από τη φυλακή και έγινε πρόεδρος και όλα αυτά έγιναν –ω του θαύματος- χωρίς αιματοχυσία.

Εάν αυτό έγινε στη Νότια Αφρική, οι φορείς αυτής της άποψης λένε, πρέπει να συμβεί κι εδώ. Η ιδέα της δημιουργίας ενός Παλαιστινιακού κράτους δίπλα στο κράτος του Ισραήλ (η «Λύση των Δύο Κρατών») πρέπει να απορριφθεί και στόχος να γίνει ένα ενιαίο κράτος ανάμεσα στη Μεσόγειο θάλασσα και τον ποταμό Ιορδάνη (η «Λύση του Ενός Κράτους»). Αυτό πρέπει να επιτευχθεί με το ασύγκριτο όπλο που απέδειξε την αξία του στη Νότια Αφρική: το μποϊκοτάζ.

Έτσι θα γίνει: οι υπερασπιστές της δικαιοσύνης σε όλο τον κόσμο θα πείσουν την παγκόσμια κοινή γνώμη να επιβάλει καθολικό μποϊκοτάζ στο Κράτος του Ισραήλ. Το κράτος θα καταρρεύσει και θα διαλυθεί. Μεταξύ ποταμού και θάλασσας θα μετασχηματιστεί σ’ ένα και μοναδικό κράτος, στο οποίο οι Ισραηλινοί και οι Παλαιστίνιοι θα ζουν ειρηνικά μαζί ως ισότιμοι πολίτες. Οι έποικοι μπορούν να παραμείνουν εκεί που βρίσκονται, δεν θα υπάρχει πρόβλημα συνόρων, και το μόνο που μένει είναι να αποφασιστεί ποιος θα είναι ο Παλαιστίνιος Μαντέλα.

Αυτή τη βδομάδα παρακολούθησα μια διάλεξη του Καθηγητή Ίλαν Πάπε από το Πανεπιστήμιο της Χάιφα, έναν από τους κύριους εκφραστές αυτής της ιδέας. Το κοινό αποτελούνταν από Παλαιστινίους, Ισραηλινούς και διεθνείς αγωνιστές στο Μπιλίν, το χωριό που έχει γίνει σύμβολο της αντίστασης ενάντια στην κατοχή. Παρουσίασε μια καλά δομημένη σειρά από ιδέες, εκφρασμένες με ευφράδεια και ενθουσιασμό. Αυτές ήταν οι αρχές:

Δεν έχει νόημα η αντίσταση μόνο στην κατοχή, ούτε σε καμία άλλη ιδιαίτερη πολιτική της ισραηλινής κυβέρνησης. Το πρόβλημα είναι η ίδια η ουσία του Ισραήλ ως Σιωνιστικού κράτους. Αυτή η ουσία είναι αμετάβλητη όσο υπάρχει το κράτος. Καμία αλλαγή από το εσωτερικό δεν είναι εφικτή, επειδή στο Ισραήλ δεν υπάρχει ουσιαστική διαφορά ανάμεσα στη Δεξιά και την Αριστερά. Και οι δύο είναι συνεργοί σε μια πολιτική της οποίας ο αληθινός στόχος είναι η εθνοκάθαρση, ο εκτοπισμός των Παλαιστινίων όχι μόνο από τα κατεχόμενα εδάφη, αλλά και από το ίδιο το Ισραήλ.

Συνεπώς, όλοι όσοι παλεύουν για μια δίκαιη λύση πρέπει να στοχεύουν στην εγκαθίδρυση ενός ενιαίου κράτους, στο οποίο θα κληθούν να επιστρέψουν οι πρόσφυγες του 1948 και του 1967. Αυτό θα είναι ένα κοινό και ισότιμο κράτος όπως η σημερινή Νότια Αφρική.

Δεν έχει νόημα η προσπάθεια να αλλάξει το Ισραήλ από τα μέσα. Η σωτηρία θα έρθει από το εξωτερικό: ένα παγκόσμιο μποϊκοτάζ του Ισραήλ, που θα κάνει το κράτος να καταρρεύσει και θα πείσει την ισραηλινή κοινή γνώμη ότι δεν υπάρχει διέξοδος από τη Λύση του Ενός Κράτους.

Ακούστηκε λογικό και πειστικό και ο ομιλητής όντως κέρδισε το χειροκρότημα.

Αυτή η θεωρητική κατασκευή περιλαμβάνει πολλές υποθέσεις με τις οποίες δεν διαφωνώ καθόλου. Η Σιωνιστική Αριστερά έχει πράγματι καταρρεύσει τα τελευταία χρόνια και η απουσία της από το πεδίο του αγώνα είναι ένα οδυνηρό και επικίνδυνο γεγονός. Στη σημερινή Κνεσέτ δεν υπάρχει αποτελεσματικό Σιωνιστικό κόμμα που να παλεύει με σοβαρότητα για πραγματική ισότητα για τους Άραβες πολίτες. Κανένας δεν μπορεί σήμερα να βγάλει στο δρόμο εκατοντάδες χιλιάδες, ή έστω δεκάδες χιλιάδες κόσμο, προκειμένου να πιέσει την κυβέρνηση να δεχτεί την ειρηνευτική πρόταση ολόκληρου του Αραβικού κόσμου.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η πραγματική αρρώστια δεν είναι η 40χρονη κατοχή. Η κατοχή αποτελεί ένα σύμπτωμα μια βαθύτερης ασθένειας, που συνδέεται με την επίσημη ιδεολογία του κράτους. Ο στόχος της εθνοκάθαρσης και της εγκαθίδρυσης ενός Εβραϊκού Κράτους από τη θάλασσα μέχρι το ποτάμι πάλλεται μέσα στις καρδιές πολλών Ισραηλινών και πιθανά ο ραβίνος Μέιρ Καχάνε να είχε δίκιο όταν ισχυρίστηκε ότι αυτή είναι η ανομολόγητη επιθυμία όλων.

Αλλά, αντίθετα με τον καθηγητή Πάπα, είμαι πεπεισμένος ότι είναι εφικτό να αλλάξει η ιστορική κατεύθυνση του Ισραήλ. Είμαι πεπεισμένος ότι αυτό είναι το πραγματικό πεδίο μάχης για τις ισραηλινές ειρηνευτικές δυνάμεις και εγώ ο ίδιος εμπλέκομαι σ’ αυτό εδώ και δεκαετίες.

Επιπλέον πιστεύω ότι έχουμε ήδη πετύχει εντυπωσιακά κατορθώματα: η αναγνώριση της ύπαρξης του Παλαιστινιακού λαού έχει γίνει καθολική, και το ίδιο και η ετοιμότητα των περισσότερων Ισραηλινών να αποδεχτούν την ιδέα ενός Παλαιστινιακού κράτους με την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα και των δύο κρατών. Αναγκάσαμε την κυβέρνησή μας να αναγνωρίσει την ΟΑΠ και θα την αναγκάσουμε να αναγνωρίσει τη Χαμάς. Πράγματι, όλα αυτά δεν θα είχαν γίνει χωρίς τον αταλάντευτο αγώνα του Παλαιστινιακού λαού και (ορισμένες φορές) των ευνοϊκών διεθνών συνθηκών, αλλά η συμβολή των ισραηλινών ειρηνευτικών δυνάμεων που χάραξαν το δρόμο αυτών των ιδεών, ήταν σημαντική.

Επίσης η ιδέα έχει τελευταία κερδίσει αποδοχή στο Ισραήλ και σε άλλες χώρες, ότι η ειρήνη θα επιτευχθεί μόνο αν καταφέρουμε να ξεπεράσουμε το χάσμα ανάμεσα στην Ισραηλινή και την Παλαιστινιακή αφήγηση και αφομοιώνοντάς τες σε μια μοναδική ιστορική αφήγηση που θα αναγνωρίζει τις αδικίες που έχουν διαπραχθεί και εξακολουθούν να διαπράττονται. Τίποτα δεν είναι πιο σημαντικό. (Το πρωτοποριακό μας βιβλιαράκι «Αλήθεια εναντίον Αλήθειας» ήταν η απαρχή αυτής της διαδικασίας).

Στην επιφάνεια φαίνεται σαν να έχουμε αποτύχει. Δεν καταφέραμε να αναγκάσουμε την κυβέρνησή μας να σταματήσει την κατασκευή του τείχους ή τη διεύρυνση των εποικισμών, ούτε και να αποκατασταθεί η ελευθερία κινήσεως των Παλαιστινίων. Με λίγα λόγια δεν έχουμε καταφέρει να τερματίσουμε την κατοχή. Οι Άραβες πολίτες του Ισραήλ δεν απέκτησαν πραγματική ισότητα. Αλλά κάτω από την επιφάνεια, στα βάθη της εθνικής συνείδησης, επιτυγχάνουμε. Το ερώτημα είναι πως θα μετατρέψουμε την κρυμμένη επιτυχία σ’ ένα φανερό πολιτικό γεγονός. Με άλλα λόγια: πως θα αλλάξουμε την πολιτική της ισραηλινής κυβέρνησης.

Η ιδέα της «Λύσης του Ενός Κράτους» θα βλάψει πάρα πολύ αυτή την προσπάθεια.

Εκτρέπει την προσπάθεια από μια λύση που έχει σήμερα, ύστερα από πολλά χρόνια, ευρεία λαϊκή βάση, για μια λύση που δεν έχει καμία τύχη.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το 99,99% των Εβραίων Ισραηλινών θέλει το Κράτος του Ισραήλ να υπάρχει ως κράτος με ισχυρή Εβραϊκή πλειοψηφία, όποια κι αν είναι τα σύνορά του.

Η πεποίθηση ότι ένα παγκόσμιο μποϊκοτάζ θα μπορούσε να το αλλάξει αυτό, είναι μια ψευδαίσθηση. Αμέσως μετά την ομιλία του, ο συνάδελφός μου Άνταμ Κέλερ έκανε στον καθηγητή μια απλή ερώτηση: «Ολόκληρος ο κόσμος επέβαλε εμπάργκο στον Παλαιστινιακό λαό. Όμως παρά την τρομερή δυστυχία των Παλαιστινίων, δεν γονάτισαν. Γιατί πιστεύετε ότι ένα μποϊκοτάζ θα έσπαγε το ισραηλινό κοινό, που είναι πολύ πιο ισχυρό οικονομικά, ώστε να εγκαταλείψει τον Εβραϊκό χαρακτήρα του κράτους;» (Δεν υπήρξε απάντηση).

Σε κάθε περίπτωση, ένα τέτοιο μποϊκοτάζ είναι μάλλον ανέφικτο. Εδώ κι εκεί κάποια οργάνωση μπορεί να κηρύσσει ένα μποϊκοτάζ, μικροί κύκλοι υπερασπιστών της δικαιοσύνης μπορεί να το τηρούν, αλλά δεν υπάρχει περίπτωση τις ερχόμενες δεκαετίες να ανακύψει ένα παγκόσμιο κίνημα μποϊκοτάζ, όπως εκείνο που γονάτισε το ρατσιστικό καθεστώς στη Νότια Αφρική. Αυτού του το καθεστώτος ηγούνταν διακηρυγμένοι θαυμαστές των Ναζί. Ένα μποϊκοτάζ του «Ισραηλινού Κράτους» που ταυτίζεται με τα θύματα των Ναζί, απλά δεν πρόκειται να συμβεί. Θα είναι αρκετό να θυμίσουμε στους ανθρώπους ότι ο μακρύς δρόμος μέχρι τους θαλάμους αερίων ξεκίνησε με το ναζιστικό σλόγκαν του 1933 «Kauft nicht bei Juden» («Μην αγοράζετε απ’ τους Εβραίους»).

(Το απεχθές γεγονός ότι η κυβέρνηση του «Κράτους των Επιζώντων του Ολοκαυτώματος» είχε στενούς δεσμούς με το Κράτος του Απαρτχάιντ δεν αλλάζει αυτή την κατάσταση).

Αυτό είναι το πρόβλημα με το κρεβάτι των Σοδόμων: ένα μέγεθος δεν τα χωράει όλα. Όταν οι συνθήκες είναι διαφορετικές, και οι θεραπείες επίσης πρέπει να είναι διαφορετικές.

Η ιδέα της «Λύσης του Ενός Κράτους» μπορεί να έλκει ανθρώπους που απελπίστηκαν από τον αγώνα για την ψυχή του Ισραήλ. Τους καταλαβαίνω. Αλλά είναι μια επικίνδυνη ιδέα, ειδικά για τους Παλαιστινίους.

Στατιστικά, οι Ισραηλινοί Εβραίοι συνιστούν, σήμερα, την απόλυτη πλειοψηφία ανάμεσα στη θάλασσα και το ποτάμι. Σ’ αυτό θα πρέπει να προστεθεί κι ένα ακόμη πιο σημαντικό γεγονός: το μέσο ετήσιο εισόδημα ενός Άραβα Παλαιστινίου είναι περίπου 800 δολάρια, ενός Εβραίου Ισραηλινού είναι περίπου 20.000 δολάρια – 25 φορές (!) υψηλότερο. Η Ισραηλινή οικονομία αναπτύσσεται κάθε χρόνο. Οι Παλαιστίνιοι θα ήταν «πελεκητές ξύλου και ζωγράφοι στο νερό». Αυτό σημαίνει ότι αν το φανταστικό κοινό κράτος πράγματι δημιουργούνταν, οι Εβραίοι εκεί θα ασκούσαν την απόλυτη εξουσία. Και φυσικά θα χρησιμοποιούσαν αυτή την εξουσία για να εδραιώσουν την κυριαρχία τους και να εμποδίσουν την επιστροφή των προσφύγων.

Επομένως το Νοτιοαφρικανικό παράδειγμα θα συντελεστεί να πραγματοποιηθεί αναδρομικά: στο Ενιαίο Κράτος θα δημιουργούνταν πραγματικά ένα καθεστώς απαρτχάιντ. Όχι μόνο δεν θα επιλύονταν η Ισραηλινό-Παλαιστινιακή σύγκρουση αλλά αντίθετα θα εισερχόταν σε μια ακόμη πιο επικίνδυνη φάση.

Ο Πάπε παρουσίασε ένα επιχείρημα που μου φάνηκε κάπως περίεργο: ότι το Ενιαίο Κράτος υπάρχει ήδη στην πράξη, από τη στιγμή που το Ισραήλ εξουσιάζει από τη θάλασσα ως το ποτάμι. Αλλά δεν ισχύει αυτό. Δεν υπάρχει ένα κράτος, ούτε τυπικά ούτε στην πράξη, αλλά ένα κράτος που κατέχει ένα άλλο. Ένα τέτοιο κράτος, στο οποίο ένα κυρίαρχο έθνος εξουσιάζει τα υπόλοιπα, τελικά θα διαλυθεί – όπως έγινε στη Σοβιετική Ένωση και στη Γιουγκοσλαβία.

Το Ένα Κράτος δεν πρόκειται να δημιουργηθεί. Όχι μόνο οι Ισραηλινοί αλλά και οι περισσότεροι Παλαιστίνιοι επίσης, δεν θα εγκαταλείψουν το δικαίωμά τους για ένα δικό τους εθνικό κράτος. Μπορεί να χειροκροτούν έναν Ισραηλινό καθηγητή που υπερασπίζεται τη διάλυση του Κράτους του Ισραήλ, αλλά δεν έχουν χρόνο να περιμένουν για ουτοπικές λύσεις που θα χρειάζονταν εκατοντάδες χρόνια για να υλοποιηθούν. Χρειάζονται τον τερματισμό της κατοχής και να πετύχουν μια λύση στη σύγκρουση εδώ και τώρα, στο άμεσο μέλλον.

Όλοι όσοι θέλουν ολόψυχα να βοηθήσουν τον κατεχόμενο Παλαιστινιακό λαό θα ήταν καλύτερα να κρατηθούν μακριά από την ιδέα ενός γενικού μποϊκοτάζ στο Ισραήλ. Θα έσπρωχνε όλους τους Ισραηλινούς στις αγκάλες της άκρας Δεξιάς, επειδή θα ενίσχυε τη δεξιά αντίληψη ότι «Όλος ο κόσμος είναι εναντίον μας» - μια αντίληψη που έχει τις ρίζες της στα χρόνια του Ολοκαυτώματος, όταν «όλος ο κόσμος έβλεπε και σώπαινε». Κάθε Ισραηλινό παιδί το μαθαίνει αυτό στο σχολείο.

Ένα μποϊκοτάζ επικεντρωμένο ενάντια σε συγκεκριμένους οργανισμούς και επιχειρήσεις που συμβάλουν ενεργά στην κατοχή μπορεί πράγματι να βοηθήσει να πειστεί η ισραηλινή κοινή γνώμη ότι η κατοχή δεν το αξίζει. Ένα τέτοιο μποϊκοτάζ μπορεί να πετύχει ένα συγκεκριμένο στόχο – εάν δεν στοχεύει στην κατάρρευση του Κράτους του Ισραήλ. Το Gush Shalom, στο οποίο ανήκω, οργανώνει εδώ και 10 χρόνια μποϊκοτάζ των προϊόντων από τους εποικισμούς. Ο στόχος είναι να απομονωθούν οι έποικοι και οι συνεργοί τους. Αλλά ένα γενικό μποϊκοτάζ στο Κράτος του Ισραήλ θα πετύχαινε το ακριβώς αντίθετο – να απομονώσει τους Ισραηλινούς αγωνιστές της ειρήνης.

Η «λύση των δύο κρατών» ήταν και εξακολουθεί να είναι η μοναδική λύση. Όταν την προτείναμε αμέσως μετά τον πόλεμο του 1948, μπορούσαμε να μετρηθούμε στα δάχτυλα των χεριών μας όχι μόνο στο Ισραήλ αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο. Τώρα υπάρχει μια παγκόσμια συναίνεση γι’ αυτό. Ο δρόμος προς αυτή τη λύση δεν είναι ομαλός, ελλοχεύουν πολλοί κίνδυνοι στην πορεία, αλλά είναι μια ρεαλιστική λύση που μπορεί να επιτευχθεί.

Μπορεί κάποιος να πει: Εντάξει, θα δεχτούμε τη Λύση των Δύο Κρατών επειδή είναι ρεαλιστική, αλλά μετά την υλοποίησή του θα πασχίσουμε να διαλύσουμε τα δύο κράτη και να εγκαθιδρύσουμε ένα κοινό κράτος. Δεν έχω καμία αντίρρηση. Προσωπικά, ελπίζω ότι στην πάροδο του χρόνου θα δημιουργηθεί μια ομοσπονδία δύο κρατών και οι σχέσεις μεταξύ των δύο θα γίνουν στενές. Ελπίζω επίσης ότι μια περιφερειακή ένωση, όπως η Ε.Ε. θα εγκαθιδρυθεί, αποτελούμενη απ’ όλα τα αραβικά κράτη και το Ισραήλ και πιθανά επίσης την Τουρκία και το Ιράν.

Αλλά πρώτα πρέπει όλοι να περιποιηθούμε το τραύμα από το οποίο όλοι υποφέρουμε: την ισραηλινό-παλαιστινιακή σύγκρουση. Όχι με φάρμακα πατέντες, σίγουρα όχι μ’ ένα κρεβάτι Σοδόμων, αλλά με φάρμακα που βρίσκονται στο ράφι.

Το 18^ο κεφάλαιο της Γένεσης λέει για τον Αβραάμ που προσπαθεί να πείσει τον Παντοδύναμο να μην αφανίσει τα Σόδομα. «Peradventure there be fifty righteous within the city; wilt thou also destroy and not spare the place for the fifty righteous that are therein?»

Ο Θεός του υποσχέθηκε να μην καταστρέψει την πόλη αν υπήρχαν εκεί 50 ενάρετοι άνθρωποι. Ο Αβραάμ παζάρεψε και κατέβασε τον Παντοδύναμο στους 45, μετά στους 40, 30 και 20 και τελικά στους 10. Αλλά στα Σόδομα δεν μπορούσαν να βρεθούν 10 ενάρετοι άνθρωποι κι έτσι σφραγίστηκε η μοίρα τους.

Πιστεύω ότι στο Ισραήλ πολλοί, πολλοί περισσότεροι από δέκα ενάρετοι άνθρωποι. Όλες οι δημοσκοπήσεις της κοινής γνώμης δείχνουν ότι η μεγάλη πλειοψηφία των Ισραηλινών όχι μόνο θέλουν την ειρήνη, αλλά και είναι έτοιμοι να πληρώσουν το τίμημά της. Αλλά φοβούνται. Τους λείπει η πίστη. Είναι δέσμιοι των απόψεων που διδάχθηκαν στην παιδική τους ηλικία. Πρέπει να ελευθερωθούν απ’ αυτές – και πιστεύω ότι μπορεί να γίνει αυτό.